Varken versus (wratten)zwijn: nuttig of juist schadelijk?

Varken versus (wratten)zwijn: nuttig of juist schadelijk?

Managers van moderne organisaties in de agrarische sector kunnen veel inspiratie uit de natuur halen met betrekking tot actuele thema’s die op hun vakgebied spelen. Hoe de mens naar bepaalde diersoorten kijkt, hangt nauw samen met de (leef)omstandigheden waarin we met die diersoorten geconfronteerd worden. Zo zullen de meeste West-Europese boeren het varken als een nuttig, welkom dier beschouwen, terwijl de meeste Afrikaanse boeren het wrattenzwijn als een schadelijke, ongewenste gast op hun landbouwgrond beoordelen. Biologen verbonden aan het Safari Meeting Centre van Koninklijke Burgers’ Zoo nemen u met fascinerende praktijkvoorbeelden mee naar het dierenrijk. 

Perspectief

Alles heeft uiteraard te maken met het perspectief dat je inneemt. In de meeste West-Europese landen lijden mensen namelijk geen honger en is er sprake van een bepaald minimumniveau aan welvaart waarover zelfs de allerarmste en minst fortuinlijke mensen de beschikking hebben. In de meeste Afrikaanse landen leeft een groot deel van de bevolking echter onder de armoedegrens, terwijl deze bevolking over het algemeen ook nog eens explosief toeneemt. In deze landen nemen logischerwijze de mens-dierconflicten toe, omdat de mens steeds verder oprukt in natuurgebieden, waardoor het leefgebied van veel diersoorten zienderogen kleiner wordt. 

 

 

Wanneer je als Afrikaanse boer het hele jaar door onder barre omstandigheden op je akkertje ploegt en vervolgens wrattenzwijnen uit een aangrenzend natuurreservaat zich tegoed doen aan de oogst, dan is het logisch dat je negatieve associaties bij deze dieren krijgt.  

Inheemse zwijnen

Toch kunnen we met name de laatste jaren ook in Nederland een opvallende parallel trekken waar het de wilde zwijnen betreft. De laatste decennia is onze bevolking flink gegroeid en als gevolg van de steeds verder oprukkende mens is het natuurlijke habitat van het wilde zwijn steeds verder versnipperd geraakt. Door toedoen van de mens is de balans in onze Nederlandse natuur bovendien al een tijdje zoek. De beer en de wolf zijn in ons land al eeuwen uitgestorven, waardoor dieren als herten en zwijnen zonder menselijk corrigerend ingrijpen vrijspel krijgen. Zeker in goede eikeljaren kan de populatie wilde zwijnen in ons land enorm toenemen. Aanrijdingen met wilde zwijnen of incidenten waarbij wilde zwijnen akkers, moestuinen of zelfs voetbalvelden omploegen nemen in dergelijke vruchtbare zwijnenjaren steeds vaker toe. De mens ziet zich vervolgens genoodzaakt om drastische maatregelen te nemen, waarbij afschotquota bepaald worden en wilde zwijnen gedurende bepaalde periodes min of meer vogelvrij verklaard worden. 

 

 

Bio-inspiratie voor de agri-sector

Managers van moderne organisaties in de agriculturele sector kunnen veel inspiratie uit de natuur halen met betrekking tot actuele thema’s die op hun vakgebied spelen. Biologen verbonden aan het Safari Meeting Centre van Koninklijke Burgers’ Zoo nemen u met fascinerende praktijkvoorbeelden mee naar het dierenrijk.

Meer over bio-inspiratie

Burgers' Zoo

Toevalligerwijs was in 1997 de komst van de wrattenzwijnen in Burgers’ Zoo ook een rechtstreeks gevolg van een mens-dierconflict in Gambia. Burgers’ Zoo heeft in 1997 samen met onder andere Zoo Antwerpen en Diergaarde Blijdorp deelgenomen aan het Abuko-project, genoemd naar het Abuko Nature Reserve in Gambia. In dit Afrikaanse natuurreservaat waren problemen ontstaan met wrattenzwijnen. Deze dieren plunderden met enige regelmaat de omringende akkers van Afrikaanse boeren, waar ze met hun uitstekende wroet- en graafcapaciteiten behoorlijk wat schade aan de gewassen wisten aan te richten. Als er niet snel een oplossing zou komen, dreigden de gedupeerde boeren de wrattenzwijnen af te schieten. De Nederlandse en Belgische dierentuinen besloten snel de handen ineen te slaan om de dieren te redden. In ruil voor donaties voor natuurbehoudsprojecten in het Abuko Nature Reserve werden de dieren naar Europa getransporteerd. Deze ‘founding fathers’ hebben inmiddels voor de nodige nakomelingen gezorgd in het Europese fokprogramma voor wrattenzwijnen. Dit is waarschijnlijk een zeldzaam voorbeeld van een mens-dierconflict dat voor beide partijen goed is afgelopen.