Managers van moderne organisaties in de agrarische sector kunnen veel inspiratie uit de natuur halen met betrekking tot actuele thema’s die op hun vakgebied spelen. Burgers’ Zoo heeft in samenwerking met natuurbeschermers op succesvolle wijze monniksgieren in Frankrijk en vale gieren in Bulgarije in het wild uitgezet. Boeren spelen een essentiële rol in het succes van deze herintroductieprojecten. Biologen verbonden aan het Safari Meeting Centre van Koninklijke Burgers’ Zoo nemen u met fascinerende praktijkvoorbeelden mee naar het dierenrijk.
Diverse gierensoorten die van oorsprong in grote delen van Europa voorkwamen, zoals monniksgieren en vale gieren, zijn inmiddels in veel Europese landen helaas uitgestorven. Toch is de laatste decennia gelukkig een duidelijke kentering te zien. Al dan niet een handje geholpen door de mens keren verschillende gierensoorten weer terug in hun oorspronkelijke leefgebieden. Boeren spelen vaak een sleutelrol in het slagen van herintroductieprojecten. In verschillende Europese landen droeg intensieve jacht op gieren bij aan de uitroeiing van de lokale gierenpopulaties. Gieren werden als voedselconcurrenten beschouwd en daarom als net zo schadelijk als plaagdieren als ratten en muizen. In de jaren zestig van de twintigste eeuw was het beruchte niet-afbreekbare insecticide DDT in Europa, dat zich ophoopte in het lichaamsvet, verantwoordelijk voor de dood van talloze roofvogels. Eischalen werden daardoor broos en braken tijdens het broeden. En in de winter trad acute sterfte op, wanneer vogels hun vetreserves aanspraken. Gieren zijn echter aaseters en hebben vooral veel schade ondervonden van ontstekingsremmers als Diclofenac die via kadavers van vee in gierenmagen terechtkwamen en nierfalen bij de vogels veroorzaken.
Inmiddels zijn er strenge regels voor het gebruik van landbouwgiffen en ontstekingsremmers en heeft educatie van de bevolking ervoor gezorgd dat diverse natuurgebieden weer geschikt zijn als leefgebied voor gieren. En gieren kunnen ook veeleer als bondgenoten van boeren worden beschouwd, dan als hinderlijke ‘vijanden’. Met name boeren met veeteeltgronden in afgelegen, vaak onherbergzame natuurgebieden in bijvoorbeeld Midden- en Oost-Europa krijgen hulp van gieren in het bestrijden van de verspreiding van ziektes onder het vee. Wanneer een rund of schaap aan een besmettelijke ziekte overlijdt op een verafgelegen berghelling, dan zorgen de gieren ervoor dat het kadaver snel en efficiënt wordt opgevreten. Hierdoor wordt de kans op besmetting van ander vee kleiner. In Frankrijk en Bulgarije zijn tevens afspraken met boeren gemaakt om gestorven vee op vaste locaties als voedsel te laten liggen voor de gieren.
Op sommige locaties zijn zelfs in dierentuinen gefokte gieren weer losgelaten in de natuur. Hoe ziet zo’n herintroductieproject er in de praktijk uit? In Burgers’ Zoo worden jonge monniksgieren en vale gieren die voor de uitzetprojecten bestemd zijn van hun nest geplukt op het moment dat ze op het punt staan om uit te vliegen. Vanaf dat moment kijken de ouderdieren namelijk niet meer naar het jong om en wordt het geacht zichzelf te kunnen redden. De dieren komen in Frankrijk en Bulgarije op speciale uitzetlocaties terecht, waar ze eerst in een afgesloten verblijf van het transport kunnen bijkomen en alvast een beetje aan de omgeving en eventuele soortgenoten kunnen wennen. In de eerste periode krijgen ze nog op vaste tijden voedsel aangeboden, maar al gauw wordt de deur van het verblijf open gezet.
Als alles goed gaat, maakt de jonge gier eerst wat voorzichtige verkenningstripjes, alvorens helemaal niet meer terug te keren. Aan het project verbonden biologen en vrijwilligers kunnen gespotte gieren dankzij pootringen feilloos identificeren. Indien financieel haalbaar krijgen de gieren bovendien speciale zenders, zodat de biologen hun omzwervingen kunnen volgen en analyseren.
Ook in Nederland is de situatie voor gieren sterk verbeterd, wederom met belangrijke steun van boeren. In ons land vinden op dit moment geen actieve herintroductieprojecten voor gierensoorten plaats, maar worden wel steeds vaker wilde gieren in ons land gespot. Meestal verblijven ze er maar kort, maar het is hopelijk een kwestie van tijd voordat we op diverse plaatsen permanente populaties mogen verwelkomen. Indien financieel haalbaar krijgen de gieren bovendien speciale zenders, zodat de biologen hun omzwervingen kunnen volgen en analyseren.
Bio-inspiratie voor de agri-sectorManagers van moderne organisaties in de agriculturele sector kunnen veel inspiratie uit de natuur halen met betrekking tot actuele thema’s die op hun vakgebied spelen. Biologen verbonden aan het Safari Meeting Centre van Koninklijke Burgers’ Zoo nemen u met fascinerende praktijkvoorbeelden mee naar het dierenrijk. |